BN-ers in de Hall of Fame

Duchesse Mac vosmerrie, geboren 8 mei 1962 van Mac Kinley 1.17,3 (v. Mac Gregor 1.18,0 u. Hanover Bertha, recordloos) uit Kolo 1.39,8 (v. Kairos 1.23,4 uit Graceful, recordloos) Fokker: P.D. Dijkhuis te Hilversum

Duchesse Mac en Jan Wagenaar aan de leiding

Hoge verwachtingen
Duchesse Mac was een dochter van de Nederlandse crack Mac Kinley en de voornaam gefokte Franse merrie Kolo, een dochter van het Franse topvaderpaard Kairos. Ze werd gefokt door aannemer Piet Dijkhuis, die zowel de vader als de moeder in bezit had. Duchesse werd als jaarling aangeschaft door Stal Marion van de gebroeders Snetselaar en kwam in training bij Peter Koppejan.

Wispelturig begin
Duchesse Mac debuteerde als 2-jarige op 13 december 1964 en werd uitgeschakeld, een week later werd ze tweede en een paar dagen later sprong ze weer weg in een koers. Ook als 3-jarige begon ze met gespring, want ze werd in april driemaal op rij uitgeschakeld. Op 9 mei won ze op Duindigt haar eerste koers, gevolg door twee tweede plaatsen. Daarna werd ze weer tweemaal uitgeschakeld, ook in de Sweepstakes. Blijkbaar trainde de merrie wel uitstekend, want men vond haar goed genoeg om in deze Klassieker van start te gaan. Ook in de Derby kwam ze aan de start. Ze kreeg een "dure" koers met veel werk buitenom, maar wist toch vierde te worden achter Diana R, Dominica en Dea Alkestis van E. Allemaal merries voorin. Daarna won ze een koers, maar eindigde ze ongeplaatst in het Van Wickevoort. Van de laatste 8 koersen in dat jaar wist ze er 3 te winnen en werd ze tweemaal tweede.

Als 4- en 5-jarige naar de top
Als 4-jarige ging ze naar entrainement Wagenaar en daar werd een crack van haar gemaakt. In 1966 liep ze 23 koersen en kwam slechts viermaal zonder geld thuis. Ze won 6 koersen, waarbij het Criterium der 4-jarigen, en werd derde in de interland (achter Argus (B) en Dominica).
In 1967 begon ze met een 4e prijs en een uitschakeling, maar daarna maakte ze een rijtje 1e-2e-3e. In juni werd ze eerst tweemaal uitgeschakeld, eindigde ongeplaatst in de GP der Lage Landen en kwam ze ten val bij de grote valpartij in de Gouden Zweep te Hilversum. Daarna sloot aan bij de Nederlandse top. Van de volgende 16 koersen in dat jaar wist ze er 10 te winnen, waarbij het Herfstkampioenschap en diverse stayerskoersen, waaronder de Twee Mijl van Mereveld. Haar jaarwinsom als 5-jarige bedroeg 33.950 gulden.

Topjaar als 6-jarige
In februari eindigde ze tweemaal ongeplaatst, waarbij in de Grand Prix d'Hiver in Sterrebeek. Daarna begon haar victorie. 14 van de 30 koersen wist ze te winnen, waarbij de Grote Fokkersprijs, de Gold Cup, de Grote F-E-D-prijs voor 4 t-m 6-jarigen, de Grote Stayersprijs en de Revanche der Grote Prijzen. Ze werd tweede in de interland Nederland - België bij de oudere paarden (achter de Belgische Ann Williams), tweede in het Kampioenschap der Ned. Paarden (achter Cherie Spencer), tweede in het Kampioenschap van Nederland (achter Blazing Song), vierde in de Grote Prijs der Lage Landen (achter de Fransen Ténébreuse D, Toy en Surcouf L). In 1968 was de Duchesse zo ongeveer de beste draver van Nederland geworden en ze had de hoogste jaarwinsom van allemaal.

Haar successen waren aanleiding voor onderstaand artikel in een landelijk dagblad.

(hieronder de tekst uit een krantenartikel van begin 1969)

Titel: IN EEN JAAR f 66.000,- AAN PRIJZENGELD
Van onze paardesportmedewerker
AMSTERDAM, vrijdag

De op Nieuwjaarsdag - de algemene verjaardag van het paard - zeven jaar geworden vosmerrie Duchesse Mac is de nieuwe ster aan het Nederlandse draffirmament, een ster die de roem en glans van Anton wat deed verbleken. Vijftien maal ijlde zij als eerste door de finish, zevenmaal als tweede en keerde uit een totaal van 31 starts slechts drie keer zonder enige winst naar haar riante verblijfplaats op het Veluwse Otterlo terug. Dit Veluws dorp is het werkterrein van Jan Sr. en Jr. Wagenaar, een duo dat het bestaat om nu al enige jaren achtereen in hun entrainement kampioenen klaar te stomen.
Bento Kitty, de onvergetelijke Quicksilver S en nu weer Duchesse Mac, die met haar dit jaar gewonnen bedrag van Fl. 66.600 aan de kop der meest winnende paarden staat en haar eigenaren de gebroeders Snetselaar - de „zwei Gebrüder von Venlo" - met hun enorme stal voor de tweede keer sinds hun eerste stappen in de drafsport aan de top der eigenaren bracht.
De trotse Duchesse Mac is een dochter van de befaamde hengst Mac Kinley, die met zijn record van 1 min. 17.3 sec. sinds 1955 nog steeds de snelste in Nederland gefokte draver is en ondanks zijn respectabele ouderdom (24 jaar) nog een levendige en sprankelende levensgenieter is, waarop de jaren geen vat schijnen te hebben. De moeder van de Duchesse is de Franse merrie Kolo, die in de baan geen potten brak, haar km-record was slechts 1 min. 39.8 sec. als driejarige. Maar door haar voorname afstamming - een dochter van Kairos - een aanwinst betekende voor de draverfokkerij. Evenals vrijwel alle Mac Kinleys was ook Duchesse Mac in haar jonge jaren een ontstuimige draver, die het ritme van de draf gaarne verwisselde voor een hupse galop.

Geld
Deze speelsigheid kost meters en in draverijen kunnen zelfs verloren gegane millimeters geld kosten. Was de even fraaie als trotse Duchesse deze ondeugendheid niet afgeleerd dan had zij nooit ruim een en een kwart ton bij elkaar kunnen draven. Nu gaan haar kostbare benen zo regelmatig als de zuigerstangen van zo'n ouderwetse oerdegelijke locomatief en zij beweegt dit voortdrijvingsmechanisme - vooral uit haar sterke en goed gevormde achterhand - al direct na de start zo snel dat zij binnen enkele honderden meters al vele rangen naar de voorhoede is opgeschoven. Jan Wagenaar Jr. moet dit toelaten, want zo zegt hij, „als ik haar terugneem, dan „kruipt" zij in elkaar en springt. Zij wil naar voren en wil daarbij niet gehinderd worden. Pas aan de kop kan ik het tempo met de Duchesse regelen, zoals ik 't zelf wil, maar daarvoor loopt zij haar eigen koers."
Merkwaardig genoeg in strijd met de gewoonte van haar illustere vader Mac Kinley - tweemaal winnaar van de Elite Rennen, eerste in de Grote Prijs der Lage Landen, Prix d'Europe, Grote Prijs van Aby en Grote Prijs Recklinghausen - die eenmaal aan de kop van het veld zijn energie en enorme strijdlust liet varen en het dan wel geloofde.

Vuur
Pas als hij weer paarden bij en naast zich kreeg laaide het vechtersvuur weer op. Soms te laat, waardoor Piet Smit, Martin Vergay en Willem H. Geersen Mac Kinley tot op het laatst in de kopgroep hielden en er dan pas op los trokken. Mac Kinley was een stayer, maar een die ook kon accelereren als een sportwagen. De Duchesse heeft dat minder, zij kan een constant hoog en moordend tempo onderhouden, zonder te sjouwen maar zo licht gaand als een ballerina. Zij voert - en daarin is zij een soort Quicksilver - de slijtageslag ten tonele, waartegen maar weinig paarden zijn opgewassen. Leeggelopen en ontredderd blijven zij achter haar. De Duchesse wordt driemaal op een dag ingespannen voor een training op de 1600 meter lange zandbaan van Wagenaar's entrainement in Otterlo. Zelfs op de zondagen, dat zij niet aan een wedstrijd deelneemt, gaat zij - zoals het in de koersterminologie heet - eruit. Geen zwaar werk, maar wel lang, meestal met haar vaste man - de leerling Gerard Gommans - die haar vertroetelt en met zorgen omringt zoals een waarlijk grote artieste het verdient.

Afkeer
Is de Duchesse - de koningin der dravers 1968 - nu een beter paard dan Hairos II, Theo Messidor, Quicksilver S, Anton? Een vraag die vaak wordt gesteld. Beter is zij beslist niet, ook niet zo allround. Zij is zo als het een echte Hertogin betaamt, veel fijngevoeliger, hetgeen deze adellijke dame toont met haar uitgesproken afkeer tegen regen en een modderige baan. Wel heeft zij met deze coryfeeen gemeen haar economische gangen en haar strijdlust die - om bij het zwakke geslacht te blijven - bij het Kenau-achtige af is. Desondanks spreekt de „oude Jan" nooit over de Duchesse, maar wel over zijn „schat". „Wat deed de schat het weer goed," de „lieve schat". Duchesse Mac is in tweeërlei opzicht een schat, een schat door haar karakter en natuur, maar ook een schat in goud, gevonden en geëxploreerd door de „Wagenaartjes" uit het stille Veluwedorp Otterlo, de kweekplaats van kampioenen.

(einde krantenartikel)

Problemen als 7-jarige
In 1969 raakte het langzamerhand afgelopen met de carrière van de vosmerrie. Ze begon op 5 januari nog goed, met een tweede plaats in het Hilversumse Winterkampioenschap, maar werd op 27 januari ingehouden. Daarna kwam ze tot 8 juni niet aan de start. Ze behaalde een 4e plaats in Drachten en werd derde in het Kampioenschap der Ned. Paarden achter Cherie Spencer en C Alkestis van E. Dat ging nog goed. In de GPdLL werd Duchesse Mac zwaar gehinderd door de Fransman Sire de Tracy, die als tweede aankomende werd teruggesteld. Of ze hierbij geblesseerd is geraakt weten we niet, maar in haar volgende 4 koersen kwam ze niet in de prijzen en na haar koers op 24 augustus 1969 vond men het mooi geweest en is de merrie verhuisd naar Stoeterij Buitenzorg voor een tweede carrière als fokmerrie.

Haar totale winsom bedraagt fl 129.730, waarmee ze na Dave Fez (fl 147.694) de meest winnende paard van haar jaargang werd.

Gewonnen topkoersen
1966:
- Criterium der 4-jarigen

1967:
- Herfstkampioenschap
- de Twee Mijl van Mereveld

1968:
- de Grote Fokkersprijs,
- de Dravers Gold Cup
- de Grote F-E-D-prijs voor 4 t-m 6-jarigen
- de Grote Stayersprijs
- de Revanche der Grote Prijzen

koerscarrière van Duchesse Mac in beeld

Boven: beeld uit de Derby van 1965. Rechts loopt de
latere winnares Diana R al voorop, met daarnaast Dean Hollandia
en driedik aan de buitenkant Duchesse Mac. Daarachter aan de reling
met kap Dominica, die tweede zou worden. De grote bles is van
Doortje Dartel, daarachter zien we het kolletje van Dave Fez.
Uitslag: Diana R - Dominica - Dea Alkestis van E -
Duchesse Mac - Dean Hollandia
(4 merries voorop!)

Boven: Derbywinnares Diana R heeft al de leiding bij de Nederlandse
vierjarigen in de Holland-Belgie-match 1966 op Duindigt, voor een Belg.
Duchesse Mac is de derde van rechts, aan de reling met de
lichtkleurige Franse kap op.
Uitslag: Argus (B) - Dominica - Duchesse Mac (3e) - Diana R -
Angeline - Ariane.

Boven: De 4-jarige Duchesse Mac en amateurrijder Piet Meinardi
tijdens de huldiging na hun zege in de Neckar-prijs te Baarlo
d.d. 28-8-1966. De Snetselaars feliciteren de winnaar.
Links staat Limburger Koos Jager.

Boven: Duchesse Mac (J. Wagenaar jr) wint afgetekend het
Merevelds Herfstkampioenschap 1967, dan v.l.n.r. Carlos Pluto (4e),
C Alkestis van E (2e) en Allouez II (5e).

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1967) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Duchesse Mac (midden) pakt in een adembenemende
finish de zege voor Dakota Scotch (rechts) en Alchimist (links)
in de Twee Mijl van Mereveld 1967.

Boven: Duchesse Mac gaat naar de leiding
in de Grote Stayers-Prijs 1967.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1967) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Na een ronde heeft Duchesse nog steeds de leiding.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1967) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Nog een ronde later komt ze helemaal alleen aan
in de Grote Stayers-Prijs 1967. De merrie was een groot stayer
en die eigenschap had ze gekregen van haar Franse moeder Kolo.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1967) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Duchesse Mac (J. Wagenaar jr) zegeviert eenvoudig in de
Grote F-E-D-prijs voor 4 t-m 6-jarigen in 1968,
voor Diogen, Enigste en El Hadie.

Boven: Start van het Kampioenschap van Nederland 1968.
V.l.n.r. Duchesse Mac, Royal Hanover, het hoofd van de latere
winnaar Blazing Song, Cherie Spencer (met de donkere kap),
Xuthus T en vooraan Anton. Achterin Christiaan de Wet.
In deze koers wordt Duchesse Mac tweede.

Boven: de beste vosmerrie Duchesse Mac wint hier op Mereveld,
gereden door Jan Wagenaar jr. de Dravers Gold Cup 1968,
voor de Amerikaanse import Blazing Song (rechts).

Boven: Duchesse Mac leidt hier in
de Grote Prijs der Lage Landen 1968
voor de Franse paarden Surcouf L (8) en Toy (rechts).
Duchesse werd vierde achter Ténébreuse D, Toy en Surcouf L.

Boven: Duchesse Mac rukt al op naar de 2e plaats achter
Darling Adrie V en naast Everprise. Ze zal hier de
Grote Fokkers-prijs 1968 gaan winnen.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1968) / Foto: Andre van der Heuvel, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Duchesse Mac (J. Wagenaar jr) wint met overmacht
de Grote Fokkers-prijs 1968 voor v.l.n.r. Everprise 2e,
Extase 5e en Dominica 3e.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1968) / Foto: Andre van der Heuvel, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Duchesse Mac (links met Jan Wagenaar jr) achterhaalt
nog juist de leider van het eerste uur Dave Fez (rechts)
in de Revanche der Grote Prijzen 1968.
Diogen rest de 3e plaats.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1968) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Duchesse Mac (J.Wagenaar jr) hier in afwachting
van het defilé voor de Grote Prijs der Lage Landen 1969,
waarin ze voor de derde keer aan de start komt.
In deze aflevering werd ze zwaar gehinderd.

Afstamming
Duchesse Mac komt uit de Franse moederlijn van Deception, een achterkleindochter van de Volbloedmerrie Karloes, waaruit o.a. zijn voortgekomen Franse ruin Roi du Lupin (€ 1.962.000), King Prestige (€ 879.000), dekhengst Nuage de Lait (€ 581.000) en de goede Zweedse dravers Strong Boy en Lancon.

Duchesse Mac was een dochter van Mac Kinley, de beste Nederlandse draver uit die periode. Hij staat in de Hall of Fame, click hier
De moeder van Duchesse Mac, Kolo, was een dochter van het Franse topvaderpaard Kairos. Ze werd als jaarling geïmporteerd en bracht er in de koers weinig van terecht. Ze heeft een record van 1.39,8 als 3-jarige. Daarom ging ze al jong de fokkerij in. Naast Duchesse Mac, bracht ze o.a. Organza D (fl 66.000), Patron D (fl 31.000) en Empereur Mac (fl. 22.000).
In de nafok van Kolo vinden we Derbywinnares Zacatal du Bois, Sweepstakes-winnares Paarl D en Golden Wedeflex, die alle meer dan 100.000 gulden hebben gewonnen. En natuurlijk de beste van allemaal Duchesse Mac.

Duchesse Mac als fokmerrie
Haar 7 producten kwamen allemaal in de baan:

Het waren allemaal hengstveulens, waarvan alleen Narko werd gecastreerd. De eerste twee werden gefokt door de gebr. Snetselaar en de volgende zes door Wim Nas.
Serge Buitenzorg werd Nederlands Kampioen in 1983 en ook Mac Buitenzorg was een uitstekende draver.

Nafok
Duchesse Mac had geen dochters, dus helaas heeft zij de goede moederlijn van Kolo zelf niet kunnen doorgeven.
Wel heeft haar zoon Serge Buitenzorg 4 producten voortgebracht, waarvan er 3 in de baan zijn gekomen:
- Cavera (1.17,7 - € 27.350) (Duitse merrie)
- Impossible (1.19,1 - € 5.400)
- Elderstatesman (1.20,6 - € 3.086)

Boven: De zoon van Duchesse Mac, Serge Buitenzorg, behaalt met
Jan van Dooyeweerd een even fraaie als verrassende zege
in het Kampioenschap van Nederland in 1983,
voor Uno Hazelaar (nidden), Udo Quick (rechts)
en Rieka Hanover (nr.7, boven Uno Hazelaar).